1905 DEVRİMİNİN BAŞLANGICI

Aralık 1904’de Sankt Petersburg’daki Putilov Fabrikasında başlayan grev kıvılcım etkisi yapar. Şehrin diğer fabrikaları buradaki greve destek verince grevdeki işçilerin sayısı 80 bine yaklaşır. Çarlık yanlısı sendikal örgütlenme^[3] önderlerinden ve Ohranka ajanı Papaz Gapon barışçıl bir işçi gösterisi düzenleyerek işçilerin taleplerini Çara iletmek üzere Kışlık Saray önüne gelir. İşçilerin rahatsızlıklarını Çarın dinleyeceği ve halledeceğini uman Gapon bile gelişen olaylardan sonra şaşkınlığını gizlemeyecektir^[4]. Kanlı Pazar olarak adlandırılacak olaylarda 22 Ocak 1905 günü binlerce kişi ölecek, sliahsız insanların üzerine ateş açan Çarlık askerleri 1905 Devriminin ilk kıvılcımını ateşleyeceklerdir.

Sankt Petersburg’daki olay çok geniş bir alanda yankılanır. Tüm Rusya’da Çarlık rejimine karşı eylemler ve grevler yapılır. Yükselen ayrılıkçı milliyetçilik dalgası Kafkaslarda patlak verir ve Ermeni ve Azeriler arasında kanlı çatışmalar yaşanır. Bölgedeki önemli sanayi şehri Bakü büyük ölçüde tahrip edilir. Rusya’ya bağlı Polonya’daki grevlerde 400 bin işçi iş bırakır. Çarlık hızlı davranarak içişleri bakanını görevden alarak Sankt Petersburg’daki işçiler arasındaki huzursuzluğun sebebinin araştırılması için bir komisyon kurar. Yoğunlukla devlet adamları ve fabrika sahiplerinin katıldıkları komisyon bir faaliyet gerçekleştirmeden tasfiye edilecektir. İşçiler sosyalist partilerin de etkisiyle isteklerini elde etmek için devrimci mücadeleye girişmektedir.

Bu dönemde amcası Büyük Dük Sergey Aleksandroviç’in 4 Şubat 1905 günü öldürülmesinden sonra Çar yeni haklar vermeye razı olur. 18 Şubat günü Bulygin Açıklaması ile danışma meclisi, dini hoşgörü, konuşma özgürlüğü ve köylülerden alınan vergilerin düşürülmesi vaad edilir.

24 ve 25 Mayıs günlerinde toplanan 300’e yakın yerel Zemstvo temsilcisi Moskova’da yaptıkları toplantıda ulusal seviyede temsil edilme yönünde hak talep ederler. 6 Haziran 1905 günü Zemstvo temsilcilerini Çar II. Aleksandr kabul eder. Çar halkın temsilcilerinden oluşacak olan bir parlamento vaadini tekrarlar.

Ekim 1905’de Sankt Petersburg Sovyeti kurulur. Halkın kendiliğinden kurduğu bu taban örgütü genel grev çağrısı yapar. Halk vergi ödememeye, bankalardaki paralarını çekmeye davet edilir.