Kazasker ya da kadıasker, Osmanlı Devleti'nde şeri davalara bakan askeri hakim. Yetkileri şöyle sıralanabilir: Kadı
atamaları, müderris atamaları, din görevlisi atamaları, kadı kararlarını bozma-değiştirme-yeni kararlar oluşturma. Yani kadı kararlarına itiraz kazaskerliğe yapılırdı. Yetkilerinin çoğunu 16. yüzyıl'dan itibaren Şeyhülislama devretmiştir.
Kazasker Osmanlı Devleti yapısında idari bir görev olup, kelime anlamı Kadı ve Asker
kelimelerinin birleşmesinden oluşmaktadır. Kazaskerlerin kıyafeti
ilmiye kıyafeti olup, bu mesleğin en yüksek mertebelerinden biridir.
Kazaskerler Divan-ı Hümayun'un tabiî azasıydı. Şeyhülislamlar divanda bulununcaya kadar divandaki şeri meseleler, kazaskerler tarafından hallolunurdu. Divan toplantılarinda veziriazamın sağında vezirler solunda da kadıaskerler yer almaktaydı. Şimdinin Adalet ve Milli Eğitim bakanı.
Kazaskerlik 1480 tarihine kadar Anadolu Kazaskeri olarakbir tane idi. Bu tarihten sonra Rumeli Kazaskeri ve Anadolu Kazaskeri olarak ikiye ayrılmıştır. Rumeli kazaskeri protokol ve rütbe olarak daha yüksekti. Görevleri divanda şer-i meselelere bakmakti ve örfi meselelere ise nişancı ve vezirler bakarlardı. Yavuz Sultan Selim Iran seferinden sonra ise merkezi Diyarbakır olan üçüncü bir kazaskerlik oluşturulmuştur ve boylece doğu eyaletlerinin kontolü sağlanmak istenmiştir. Fakat sonra bu üçüncü kazasker görevi lağvedilmiş ve Anadolu Kazaskeri ve Rumeli Kazaskeri olarak ikiye düşürulmüştür.
Kazaskerler, 16. yüzyılın ikinci yarısına kadar müderris ve kadıların tayininde sadrazam'a arz ve delalette bulunurlardi. Sonraları bu görev şeyhülislamlara verilmiştir. Belirli maaşlı müderris ile kaza kadılarının tayinleri ise kazaskere bırakılmıştı.
Kazaskerlerin tayinleri, 17. yüzyıla kadar veziriazamların padişahlara arzı ile yapılırdı. Şeyhülislamlar bu tarihten itibaren vezir-i azamların onayıyla, kazaskerlerin tayinlerini padişaha arz etmeye başlamıştır. Kazaskerlerin görev süreleri iki yıl iken, 17. yüzyıldan sonra bir yıl olmuştur. Buna ek olarak, kazasker olan biri aynı makama tekrar tayin edilebilirdi. Kazaskerlik Osmanlı Devleti'nin sonuna kadar devam etmiştir. Ayrıca kazaskerlere bağlı kadılar olağanüstü durumlarda avarız adı verilen vegileri toplamakla da yükümlüdür.
atamaları, müderris atamaları, din görevlisi atamaları, kadı kararlarını bozma-değiştirme-yeni kararlar oluşturma. Yani kadı kararlarına itiraz kazaskerliğe yapılırdı. Yetkilerinin çoğunu 16. yüzyıl'dan itibaren Şeyhülislama devretmiştir.
Kazaskerlik 1480 tarihine kadar Anadolu Kazaskeri olarakbir tane idi. Bu tarihten sonra Rumeli Kazaskeri ve Anadolu Kazaskeri olarak ikiye ayrılmıştır. Rumeli kazaskeri protokol ve rütbe olarak daha yüksekti. Görevleri divanda şer-i meselelere bakmakti ve örfi meselelere ise nişancı ve vezirler bakarlardı. Yavuz Sultan Selim Iran seferinden sonra ise merkezi Diyarbakır olan üçüncü bir kazaskerlik oluşturulmuştur ve boylece doğu eyaletlerinin kontolü sağlanmak istenmiştir. Fakat sonra bu üçüncü kazasker görevi lağvedilmiş ve Anadolu Kazaskeri ve Rumeli Kazaskeri olarak ikiye düşürulmüştür.
Kazaskerler, 16. yüzyılın ikinci yarısına kadar müderris ve kadıların tayininde sadrazam'a arz ve delalette bulunurlardi. Sonraları bu görev şeyhülislamlara verilmiştir. Belirli maaşlı müderris ile kaza kadılarının tayinleri ise kazaskere bırakılmıştı.
Kazaskerlerin tayinleri, 17. yüzyıla kadar veziriazamların padişahlara arzı ile yapılırdı. Şeyhülislamlar bu tarihten itibaren vezir-i azamların onayıyla, kazaskerlerin tayinlerini padişaha arz etmeye başlamıştır. Kazaskerlerin görev süreleri iki yıl iken, 17. yüzyıldan sonra bir yıl olmuştur. Buna ek olarak, kazasker olan biri aynı makama tekrar tayin edilebilirdi. Kazaskerlik Osmanlı Devleti'nin sonuna kadar devam etmiştir. Ayrıca kazaskerlere bağlı kadılar olağanüstü durumlarda avarız adı verilen vegileri toplamakla da yükümlüdür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder